15 januari 2019

Vorige zomer kwam ik bij de apotheek voor een herhaalrecept levodopa-carbidopa en liep ik – vanwege medicijntekorten – de deur uit met levodopa-benserazide. Het verschil zit ‘m in de decarboxylase remmer.

Waarom krijgt een patiënt trouwens levodopa? Hij heeft toch een tekort aan dopamine? 

Dat klopt. Zou je echter dopamine slikken, dan heb je daar niets aan omdat dopamine niet door de bloed-hersenbarrière komt. Levodopa (ook wel L-DOPA) is een voorloper van dopamine en kan wél door de bloed-hersenbarrière heen. Eenmaal in het brein breekt het dan af in het broodnodige dopamine.

Hoe komt levodopa door de bloed-hersenbarrière heen?

Levodopa is een aminozuur, een verbinding met zowel een carboxylgroep (-COOH) als een aminegroep (-NH2). Aminozuren kunnen gebruik maken van speciale aminozuurtransportsystemen (1) die op hen wachten in de bloed-hersenbarrière. Levodopa mag mee op transport en dopamine niet.

Wat heb je aan decarboxylaseremmers? 

Het is de uitdaging om zoveel mogelijk levodopa intact bij de bloed-hersenbarrière te krijgen. De weg vanaf het inslikken van levodopa, via de maag, de bloedbaan tot bij de hersenen is bezaaid met stofjes die levodopa afbreken. Een van die stofjes is Dopa Decarboxylase (DDC). DDC haalt de carboxylgroep van levodopa af en zo ontstaat – vroegtijdig – dopamine. Door zogeheten decarboxylaseremmers aan levodopa toe te voegen wordt DDC als het ware gefopt. De stofjes hebben een aantal kenmerken gemeen met levodopa. Ze lijken er in ieder geval genoeg op om zich te kunnen hechten aan DDC en de aandacht af te leiden van levodopa. Hierdoor kan er meer levodopa ongehinderd doorstromen naar de bloed-hersenbarrière alwaar het transport geduldig wacht.

Sparks  

Bronnen

(1) Barar. J., Rafi, M.A, Pourseif, M., Omidi, Y., (2016), Blood-brain barrier transport machineries and targeted therapy of brain diseases. Bioimpacts, 6(4):225-248. Retrieved from http://doi.org/10.15171/bi.2016.30

(2) Burkhard, P., Dominici, P., Borri-Voltattorni, C., Jansonius, J. N., & Malashkevich, V. N. (2001). Structural insight into Parkinson’s disease treatment from drug-inhibited DOPA decarboxylase. Nature Structural Biology, 8(11), 963–967. Retrieved from http://doi.org/10.1038/nsb1101-963

Meer weten over de geneesmiddelentekorten?

• De Apothekersorganisatie KNMP houdt een site bij met informatie over geneesmiddelentekorten.
• Lees het artikel ‘Medicijntekorten blijven maar toenemen. Hoe kan dat?’ door Michiel van der Geest in de Volkskrant van 14 januari 2019:  https://www.volkskrant.nl/wetenschap/medicijntekorten-blijven-maar-toenemen-hoe-komt-dat-~b0f97a57/